Kết hôn là sự kiện pháp lý nhằm xác lập quan hệ vợ, chồng và làm phát sinh các quyền, nghĩa vụ của vợ, chồng theo quy định của pháp luật. Cá nhân đủ điều kiện kết hôn và không thuộc trường hợp bị cấm thì được phép kết hôn. Vậy, pháp luật Việt Nam quy định những trường hợp nào bị cấm kết hôn? Hãy cùng Luật sư X tìm hiểu về “Các trường hợp bị cấm kết hôn theo quy định hiện nay” qua bài viết sau đây.
Căn cứ pháp lý
- Bộ luật Hình sự 2015
- Luật Hôn nhân và gia đình 2014
- Nghị định 82/2020/NĐ-CP
- Thông tư liên tịch 01/2016/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP
Nội dung tư vấn
Kết hôn là gì?
Theo khoản 5 Điều 3 Luật Hôn nhân và gia đình 2014, kết hôn là việc nam và nữ xác lập quan hệ vợ chồng với nhau theo quy định của Luật này về điều kiện kết hôn và đăng ký kết hôn.
Như vậy, kết hôn là sự kiện pháp lý làm phát sinh quan hệ hôn nhân. Khi kết hôn, các bên nam nữ phải tuân thủ đầy đủ các điều kiện kết hôn được Luật hôn nhân và gia đình quy định và phải đăng ký kết hôn tại cơ quan đăng ký kết hôn có thẩm quyền thì việc kết hôn đó mới được công nhận là hợp pháp và giữa các bên nam nữ mới phát sinh quan hệ vợ chồng trước pháp luật.
Các trường hợp bị cấm kết hôn
Cấm kết hôn là các trường hợp không được phép kết hôn theo quy định của pháp luật. Dưới đây là chi tiết 08 trường hợp bị cấm kết hôn nêu tại Điều 5 Luật Hôn nhân và Gia đình.
Kết hôn giả tạo
Theo khoản 11 Điều 3 Luật Hôn nhân và Gia đình ( Luật HN&HĐ), kết hôn giả tạo:
Là việc lợi dụng kết hôn để xuất cảnh, nhập cảnh, cư trú, nhập quốc tịch Việt Nam, quốc tịch nước ngoài; hưởng chế độ ưu đãi của Nhà nước hoặc để đạt được mục đích khác mà không nhằm mục đích xây dựng gia đình
Như vậy, nếu ai lợi dụng việc kết hôn để thực hiện những hành vi nêu trên thì thuộc trường hợp kết hôn giả tạo và thuộc trường hợp bị pháp luật nghiêm cấm.
Đồng thời, nếu ai vi phạm thì sẽ bị xử phạt hành chính với mức tiền phạt từ 10 – 20 triệu đồng (theo điểm d khoản 2 Điều 59 Nghị định 82/2020/NĐ-CP).
Tảo hôn
Định nghĩa tảo hôn được khoản 8 Điều 3 Luật HN&GĐ như sau:
Tảo hôn là việc lấy vợ, lấy chồng khi một bên hoặc cả hai bên chưa đủ tuổi kết hôn
Trong đó, độ tuổi đăng ký kết hôn là “Nam từ đủ 20 tuổi trở lên, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên” (theo điểm a khoản 1 Điều 8 Luật HN&GĐ).
Trong đó, tuổi kết hôn được xác định theo ngày, tháng, năm sinh (theo khoản 1 Điều 2 Thông tư liên tịch 01/2016/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP).
Nếu nam, nữ kết hôn khi chưa đủ tuổi, vẫn duy trì quan hệ vợ chồng trái pháp luật mặc dù đã có bản án, quyết định có hiệu lực của Tòa án thì bị phạt từ 03 – 05 triệu đồng.
Riêng người tổ chức cho người chưa đủ tuổi kết hôn thì bị phạt từ 01 – 03 triệu đồng (Điều 58 Nghị định 82/2020/NĐ-CP). Nếu đã bị phạt hành chính mà vẫn thực hiện thì có thể bị phạt cải tạo không giam nữ đến 02 năm với Tội tổ chức tảo hôn tại Điều 183 Bộ luật Hình sự 2015.
Cưỡng ép kết hôn, lừa dối kết hôn
Theo khoản 9 Điều 3 Luật HN&GĐ, cưỡng ép kết hôn được quy định như sau:
Là việc đe dọa, uy hiếp tinh thần, hành hạ, ngược đãi, yêu sách của cải hoặc hành vi khác buộc người khác phải kết hôn trái với ý muốn của họ.
Trong khi đó, một trong những điều kiện để nam, nữ kết hôn là “việc kết hôn do nam, nữ tự nguyện quyết định” (theo điểm b khoản 1 Điều 8 Luật HN&GĐ).
Bởi vậy, có thể thấy ép người khác kết hôn trái với ý muốn của họ nghĩa là vi phạm nguyên tắc tự nguyện trong kết hôn được pháp luật bảo vệ, đây là một trong các trường hợp bị cấm kết hôn.
Bởi vậy, người nào vi phạm quy định này thì tùy vào tính chất, mức độ có thể bị xử lý bằng một trong các hình thức sau:
- Phạt tiền từ 10 – 20 triệu đồng theo quy định tại điểm c khoản 2 Điều 59 Nghị định 82/2020/NĐ-CP;
- Phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 03 năm theo quy định của Điều 181 Bộ luật Hình sự về Tội cưỡng ép kết hôn, ly hôn hoặc cản trở hôn nhân tự nguyện, tiến bộ, cản trở ly hôn tự nguyện.
Cản trở kết hôn
Khoản 10 Điều 3 Luật HN&GĐ định nghĩa hành vi cản trở kết hôn là:
Cản trở kết hôn là việc đe dọa, uy hiếp tinh thần, hành hạ, ngược đãi, yêu sách của cải hoặc hành vi khác để ngăn cản việc kết hôn của người có đủ điều kiện kết hôn theo quy định của Luật này.
Đây cũng là hành vi thuộc một trong các trường hợp bị cấm kết hôn. Theo đó, nếu người nào vi phạm thì bị phạt tiền từ 03 – 05 triệu đồng điểm đ khoản 1 Điều 59 Nghị định 82/2020/NĐ-CP.
Nếu người nào đã bị xử phạt hành chính về hành vi này nhưng vẫn cản trở người khác kết hôn bằng cách hành hạ, ngược đãi, uy hiếp tinh thần, yêu sách của cải hoặc thủ đoạn khác thì có thể bị phạt bằng một trong các hình thức nêu tại Điều 181 Bộ luật Hình sự sau đây:
- Phạt cảnh cáo;
- Phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm;
- Phạt tù từ 03 tháng đến 03 năm.
Kết hôn với người đang có vợ hoặc có chồng
Việc kết hôn với người đang có vợ hoặc đang có chồng hay còn gọi là hành vi ngoại tình với người đang có vợ/đang có chồng gồm các trường hợp sau đây:
- Người đang có vợ, có chồng mà kết hôn với người khác;
- Người chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn với người mà mình biết rõ đang có chồng, có vợ.
Đây là một trong các trường hợp bị cấm kết hôn. Đây không chỉ là hành vi vi phạm đạo đức mà ở một mức độ nào đó, hành vi này còn có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự:
- Phạt hành chính: Phạt tiền từ 03 – 05 triệu đồng (theo điểm a khoản 1 Điều 59 Nghị định 82/2020NĐ-CP);
- Truy cứu trách nhiệm hình sự: Mức phạt tù cao nhất là đến 03 năm tù (theo quy định của Điều 182 Bộ luật Hình sự).
Những người không được kết hôn với nhau
Không chỉ kết hôn với người đang có vợ hoặc đang có chồng mà Luật HN&GĐ còn quy định trường hợp cấm kết hôn giữa những người có các mối quan hệ sau đây:
- Giữa những người cùng dòng máu về trực hệ: Là những người có quan hệ huyết thống, trong đó, người này sinh ra người kia kế tiếp nhau (theo khoản 17 Điều 3 Luật HN&GĐ).
- Giữa những người có họ trong phạm vi ba đời: Là những người cùng một gốc sinh ra gồm cha mẹ là đời thứ nhất; anh, chị, em cùng cha mẹ, cùng cha khác mẹ, cùng mẹ khác cha là đời thứ hai; anh, chị, em con chú, con bác, con cô, con cậu, con dì là đời thứ ba (theo khoản 18 Điều 3 Luật HN&GĐ).
- Giữa cha, mẹ nuôi với con nuôi; Giữa người đã từng là cha, mẹ nuôi với con nuôi, cha chồng với con dâu, mẹ vợ với con rể, cha dượng với con riêng của vợ, mẹ kế với con riêng của chồng.
Nếu vi phạm thì theo quy định tại Nghị định 82/2020/NĐ-CP, người vi phạm sẽ bị phạt tiền.
Yêu sách của cải trong kết hôn
Khoản 12 Điều 3 Luật HN&GĐ quy định:
Yêu sách của cải trong kết hôn là việc đòi hỏi về vật chất một cách quá đáng và coi đó là điều kiện để kết hôn nhằm cản trở việc kết hôn tự nguyện của nam, nữ
Theo đó, yêu sách của cải trong kết hôn chỉ là hành vi bị cấm nếu nhằm mục đích cản trợ việc kết hôn tự nguyện của nam, nữ – một trong những nguyên tắc quan trọng khi đăng ký kết hôn.
Hôn nhân đồng tính không được thừa nhận
Kết hôn là việc nam và nữ xác lập quan hệ vợ chồng với nhau khi đáp ứng đầy đủ điều kiện kết hôn và đăng ký kết hôn (theo khoản 5 Điều 3 Luật HN&GĐ).
Đồng nghĩa với đó, theo quy định hiện hành, việc kết hôn chỉ được công nhận giữa nam và nữ nếu hai người đáp ứng đầy đủ điều kiện kết hôn và thực hiện tại cơ quan có thẩm quyền. Vì vậy đây là một trong các trường hợp bị cấm kết hôn.
Không chỉ vậy, tại khoản 2 Điều 8 Luật HN&GĐ cũng khẳng định:
Nhà nước không thừa nhận hôn nhân giữa những người cùng giới tính
Bởi vậy, khi người cùng giới tính sống chung với nhau như vợ chồng thì các quyền, nghĩa vụ giữa vợ, chồng sẽ không được pháp luật công nhận và bảo vệ.
Mời bạn xem thêm
Thông tin liên hệ Luật sư X
Trên đây là tư vấn của Luật sư X về vấn đề “Các trường hợp bị cấm kết hôn theo quy định hiện nay“. Chúng tôi hi vọng rằng bạn có thể vận dụng các kiến thức trên; để sử dụng trong công việc và cuộc sống.
Để biết thêm thông tin chi tiết và nhận thêm sự tư vấn, giúp đỡ khi có nhu cầu về các vấn đề liên quan đến giải thể công ty, giấy phép bay flycam, xác nhận độc thân, đăng ký nhãn hiệu, hợp pháp hóa lãnh sự, đăng ký mã số thuế cá nhân,…. của luật sư X, hãy liên hệ: 0833102102.
Hoặc qua các kênh sau:
- Facebook: www.facebook.com/luatsux
- Tiktok: https://www.tiktok.com/@luatsux
- Youtube: https://www.youtube.com/Luatsux
Câu hỏi thường gặp
Độ tuổi đăng ký kết hôn là “Nam từ đủ 20 tuổi trở lên, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên” (theo điểm a khoản 1 Điều 8 Luật HN&GĐ).
Việc kết hôn với người đang có vợ hoặc đang có chồng hay còn gọi là hành vi ngoại tình với người đang có vợ/đang có chồng gồm các trường hợp sau đây:
– Người đang có vợ, có chồng mà kết hôn với người khác;
– Người chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn với người mà mình biết rõ đang có chồng, có vợ.
Theo đó đây là hành vi bị cấm.
