Quy định pháp luật về khám nghiệm tử thi như thế nào?

   Khám nghiệm tử thi là một quyền quan trọng của cơ quan tiến hành tố tụng khi giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố. Tuy nhiên, có phải mọi trường hợp đều được khám nghiệm tử thi hay không? Quy định pháp luật về khám nghiệm tử thi như thế nào? Luật sư X mời bạn đọc tham khảo bài viết dưới đây để hiểu rõ hơn quy định pháp luật về nội dung nêu trên

Căn cứ pháp lý

Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015

Khái niệm về khám nghiệm tử thi

     Theo từ điển Hán Việt thì “tử” là chết, “thi” là thân thể. Do đó, “tử thi” có thể hiểu đơn giản là thân thể, cơ thể của người đã chết. Một người bị chết không rõ nguyên nhân hoặc có dấu hiệu tội phạm có thể phải khám nghiệm tử thi để tìm ra nguyên nhân chết hoặc thủ phạm gây án. Theo quy định của pháp luật tố tụng hình sự, hoạt động khám nghiệm tử thi là một hoạt động điều tra nhằm phát hiện ra dấu vết tội phạm trên thi thể nạn nhân. Việc khám nghiệm tử thi có thể thực hiện khi quan sát bề mặt bên ngoài của tử thi hoặc cũng có thể là việc mổ tử thi và khám nghiệm bên trong nội tạng của tử thi. Mục đích của việc khám nghiệm tử thi nhằm mục đích phát hiện dấu hiệu phạm tội, cách thức phạm tội, nguyên nhân chết,…

Khi nào được khám nghiệm tử thi

     Việc khám nghiệm tử thi được thực hiện bởi cơ quan điều tra với sự tiến hành trực tiếp của giám định viên pháp y và được thực hiện dưới sự giám sát của Viện kiểm sát cùng sự làm chứng của những người liên quan. Khám nghiệm tử thi được quy định tại điều 202 Bộ luật tố tụng Hình sự 2015, cụ thể như sau:

Điều 202. Khám nghiệm tử thi

1. Việc khám nghiệm tử thi do giám định viên pháp y tiến hành dưới sự chủ trì của Điều tra viên và phải có người chứng kiến. Trước khi khám nghiệm tử thi, Điều tra viên phải thông báo cho Viện kiểm sát cùng cấp biết về thời gian và địa điểm tiến hành khám nghiệm để cử Kiểm sát viên kiểm sát việc khám nghiệm tử thi. Kiểm sát viên phải có mặt để kiểm sát việc khám nghiệm tử thi.

2. Giám định viên kỹ thuật hình sự có thể được mời tham gia khám nghiệm tử thi để phát hiện, thu thập dấu vết phục vụ việc giám định.

3. Khi khám nghiệm tử thi phải tiến hành chụp ảnh, mô tả dấu vết để lại trên tử thi; chụp ảnh, thu thập, bảo quản mẫu vật phục vụ công tác trưng cầu giám định; ghi rõ kết quả khám nghiệm vào biên bản. Biên bản khám nghiệm tử thi được lập theo quy định tại Điều 178 của Bộ luật này.

4. Trường hợp cần khai quật tử thi thì phải có quyết định của Cơ quan điều tra và thông báo cho người thân thích của người chết biết trước khi tiến hành. Trường hợp người chết không có hoặc không xác định được người thân thích của họ thì thông báo cho đại diện chính quyền xã, phường, thị trấn nơi chôn cất tử thi biết.

     Căn cứ theo quy định trên ta thấy, việc khám nghiệm tử thi (trong đó bao gồm mổ tử thi) được điều tra thực hiện trong quá trình điều tra khi xét thấy cần thiết để tìm ra thủ phạm. Quá trình khám nghiệm tử thi phải giám định viên pháp y tiến hành theo chỉ đạo của Điều tra viên và phải có sự giám sát của Kiểm sát viên, sau khi kết thúc quá trình khám nghiệm tử thi phải lập thành biên bản. Như vậy, không có quy định nào bắt buộc cơ quan tiến hành tố tụng phải xin ý kiến của người nhà nạn nhân trước khi thực hiện việc khám nghiệm. Chỉ trong trường hợp cần khai quật tử thi thì phải có quyết định của Cơ quan điều tra và thông báo cho người thân thích của người chết biết trước khi tiến hành.

Quy trình pháp y khám nghiệm tử thi gồm 21 bước từ khi thi thể được đưa đến nhà xác như thế nào?

Dưới đây là 21 bước khám nghiệm tử thi do nhà báo, tiểu thuyết gia, nhà thơ kiêm nhà biên kịch Stephen Spignesi tiết lộ:

1. Thi thể sẽ được đưa đến nhà xác để tiến hành các bước khám nghiệm đầu tiên.

2. Xác nhận danh tính của thi thể cùng với một số nhận dạng. Thi thể sẽ được cấp một chiếc thẻ ở ngón chân với tất cả những thông tin thu thập được.

3. Chụp ảnh tử thi từ đầu đến chân, trước và sau trong tình trạng nguyên vẹn khi được tìm thấy.

4. Tiếp tục chụp ảnh thi thể từ đầu đến chân, trước ra sau trong tình trạng khỏa thân.

5. Thi thể được đem đi cân đo, trọng lượng và số liệu sẽ được ghi lại. Bên cạnh đó, thi thể cũng được chụp thêm cả X-quang.

6. Lấy dấu vân tay. Trong trường hợp bàn tay hoặc ngón tay bị thiếu sẽ được ghi chú lại.

7. Quần áo của người quá cố mặc khi đến nhà xác sẽ được kiểm định. Các mẫu sợi từ quần áo được lấy để đem đi nghiên cứu, vết bẩn trên quần áo cũng được ghi lại và kiểm tra.

8. Các dấu hiệu như nốt ruồi, vết thương, hình xăm, vết sẹo (bao gồm sẹo phẫu thuật) và các dị thường cơ thể khác được ghi nhận và kiểm tra.

9. Móng tay, móng chân, da và tóc của thi thể được kiểm tra. Da trên cánh tay và chân được kiểm tra cẩn thận để đánh dấu ống tiêm.

10. Khi khám nghiệm tử thi nữ, bộ phận sinh dục ngoài sẽ được kiểm tra kĩ để xác định xem có hay không một vụ hiếp dâm hoặc tấn công tình dục trước hoặc sau cái chết.

11. Dịch cơ thể (máu, nước tiểu, v.v.) được trích ra khỏi cơ thể và đem đi xét nghiệm toàn diện.

12. Nhân viên pháp y sẽ tạo ra một vết rạch lớn, dài toàn thân, mở ra toàn bộ mặt trước của cơ thể. Đường rạch này bắt đầu ở vai xuống ngực, sau đó nối đến xương mu. Đây là bước ấn tượng nhất trong khám nghiệm tử thi pháp lý và hầu hết những ai chưa chứng kiến sẽ đều choáng váng. Thông thường, các vết mổ cho dù nhỏ hay lớn sẽ luôn gọn gàng và tương đối sạch sẽ. Nhưng một vết mổ khám nghiệm tử thi thì không cần phải gọn gàng, cũng không cần quan tâm đến chuyện máu chảy quá nhiều. Thi thể được cắt sâu là một lời nhắc nhở hiệu quả rằng nạn nhân thực tế là đã chết.

13. Đầu tiên, các cơ quan khoang bụng trên như phổi, tim, thực quản và khí quản sẽ được lấy ra. Tiếp theo là đến các cơ quan bụng dưới, bao gồm gan, lá lách, thận, tuyến thượng thận, dạ dày và ruột. Từng bộ phận sẽ được đem đi kiểm tra.

14. Bộ phận sinh dục bên trong của cả nam và nữ được kiểm tra. Trong trường hợp của nữ giới, tử cung và âm đạo được nghiên cứu cẩn thận để tìm kiếm các dấu hiệu mang thai, hiếp dâm hoặc một số hình thức tấn công tình dục.

15. Các cơ quan của vùng chậu bao gồm bàng quang, tử cung và buồng trứng sẽ được lấy ra. Các mẫu của từng cơ quan sẽ được lấy và đem đi phân tích.

16. Khi nguyên nhân tử vong là do đuối nước hoặc nghi ngờ ngộ độc hoặc dùng thuốc quá liều, dạ dày sẽ được lấy ra và đem đi kiểm tra, phân tích cẩn thận. Tất cả các phát hiện được ghi lại.

17. Các vết thương do đạn sẽ được ghi chép lại. Số lượng vết thương cũng như hướng của viên đạn sẽ được ghi nhận. Tất cả các viên đạn sẽ được lấy ra khỏi cơ thể và đặt trong túi nhựa. Các viên đạn sau đó được kiểm tra và ghi lại làm bằng chứng.

18. Khám nghiệm phần đầu của thi thể sẽ bắt đầu bằng một vết rạch sâu được thực hiện ở da đầu. Vết cắt sẽ bắt đầu sau tai, đi qua đỉnh đầu và kết thúc ở phía sau tai còn lại. Da đầu sẽ được nắm chặt và kéo về phía trước để lộ ra hộp sọ. Các nhân viên pháp y sẽ sử dụng cưa điện để cắt một phần hộp sọ, sau đó sẽ đem đi cân đo và kiểm tra.

19. Sau khi tiến hành các giám định, nhân viên pháp y sẽ trả lại các bộ phận nội tạng về lại cơ thể.

20. Kết quả khám nghiệm tử thi sẽ được hoàn chỉnh với nguyên nhân cái chết cùng với tất cả các báo cáo và hình ảnh được chuyển đến các cơ quan pháp lý. Kết quả này sẽ trở thành một phần của kho dữ liệu và được sử dụng làm bằng chứng trước tòa án khi cần thiết. Thư mục chứa tất cả các thông tin chi tiết này được gọi là hồ sơ vụ án.

21. Giấy chứng tử sẽ được ghi nhận cùng nguyên nhân cái chết.

Mời bạn xem thêm

• Khám nghiệm tử thi là gì? Gia đình nạn nhân có quyền từ chối mổ thử thi không?
• Giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạng xử lý thế nào?
• Thời hạn điều tra đối với tội giết người theo quy định
• Tội làm chết người khi thi hành công vụ bị xử lý như thế nào?

Trên đây là tư vấn của Luật sư X về vấn đề “Quy định pháp luật về khám nghiệm tử thi như thế nào?“. Để biết thêm thông tin chi tiết hoặc giải đáp những vấn đề pháp lý khó khăn; vui lòng sử dụng dịch vụ tư vấn pháp luật hoặc liên hệ hotline: 0833102102

Câu hỏi thường gặp