” Chào luật sư, tôi có một vấn đề muốn nhờ luật sư tư vấn. Nhà bác tôi bị trộm vào vườn ăn trộm gà. Khi tên trộm đang bắt bắt và vứt qua tường để ra lấy sa, thì bác tôi phát hiện. Bác tôi đã chạy ra vườn và có giằng co với tên trộm. Tên trộm đánh bác tôi. Bác tôi chống trả và cầm vụt mấy phát vào người tên trộm. Tên trộm bị ngất tại chỗ và được đưa vào trạm y tế xã. Luật sư cho tôi hỏi hành động của bác tôi có phải là vượt quá phòng vệ chính đáng không? Vượt quá phòng vệ chính đáng bị phạt bao nhiêu năm tù?”
Cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi về cho chúng tôi. Với vấn đề này Luật sư 247 xin phép được tư vấn như sau:
Cơ sở pháp lý
Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung 2017
Nội dung tư vấn
Phòng vệ chính đáng là gì?
Theo quy định tại khoản 1 Điều 22 Bộ Luật hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017 thì:
“Phòng vệ chính đáng là hành vi của người vì bảo vệ quyền; hoặc lợi ích chính đáng của mình, của người khác; hoặc lợi ích của Nhà nước, của cơ quan, tổ chức; mà chống trả lại một cách cần thiết người đang có hành vi xâm phạm các lợi ích nói trên.
Phòng vệ chính đáng không phải là tội phạm.”
Theo như quy định trên thì Phòng vệ chính đáng là hành vi chống trả cần thiết; khi bị người khác xâm phạm về tính mạng sức khỏe. Phòng vệ chính đáng không chỉ nhằm gạt bỏ sự đe doạ; đẩy lùi sự tấn công trái pháp luật; mà nó còn thể hiện thái độ tích cực chống trả sự xâm phạm đến các lợi ích của Nhà nước; của tổ chức, của mình hoặc của người khác.
Mục đích của Phòng vệ chính đáng là nhằm bảo vệ các lợi ích hợp pháp đồng thời ngăn chặn hành vi tấn công bằng cách gây thiệt hại cho người có hành vi tấn công. Khi đánh giá hành vi chống trả có cần thiết hay không phải xem xét một cách toàn diện tất cả các tình tiết của vụ án.
Các điều kiện để được xem là phòng vệ chính đáng
Bộ Luật hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung 2017 không có quy định về điều kiện được xem là phòng vệ chính đáng tuy nhiên từ định nghĩa về “phòng vệ chính đáng”; và từ thực tiễn áp dụng luật thì có thể thấy rằng một người thực hiện hành vi được xem là “Phòng vệ chính đáng” khi có những điều kiện sau:
Điều kiện từ phía nạn nhân:
Nạn nhân phải là người đang có hành vi trái pháp luật nhằm xâm phạm đến các lợi ích của Nhà nước; của tổ chức; của cá nhân người phòng vệ hoặc của người khác (người thứ ba). Hành vi trái pháp luật; trước hết là hành vi phạm tội và những hành vi khác trái với quy định của pháp luật thuộc các ngành luật khác như: Luật hôn nhân và gia đình; luật dân sự; luật hành chính; luật kinh tế và các văn bản pháp luật khác.
Điều kiện từ phía người có hành vi phòng vệ:
Một người vì lợi ích chính đáng của mình hay của người khác hoặc lợi ích của Nhà nước…được quyền hành động khi nguồn nguy hiểm do con người đã; và đang gây thiệt hại cho các lợi ích hợp pháp. Quyền phòng vệ chính đáng chỉ phát sinh khi hành vi tấn công trái pháp luật gây thiệt hại đến các lợi ích đang hiện hữu xảy ra; và chưa có dấu hiệu dừng lại. Người phòng vệ chỉ được gây thiệt hại cho chính người có hành vi xâm phạm; mà gây thiệt hại cho người khác thì mới được xem là phòng vệ chính đáng.
Điều kiện về sự tương xứng giữa hành vi tấn công gây thiệt hại và hành vi phòng vệ chính đáng:
Giữa hành vi phòng vệ và hành vi tấn công phải có sự tương xứng. Sự tương xứng không có nghĩa là sự ngang bằng theo nghĩa cơ học; người tấn công sử dụng công cụ phương tiện gì; thì người phòng vệ cũng sử dụng công cụ phương tiện đó; hoặc hành vi tấn công gây thiệt hại đến mức nào thì người phòng vệ cũng được gây thiệt hại đến mức độ đó. Sự tương xứng ở đây được hiểu là sự tương xứng về tính chất; và mức độ được xác định dựa vào các yếu tố chủ quan và khách quan.
Điều kiện về hành vi chống trả:
Hành vi chống trả phải là cần thiết. Cần thiết là không thể không chống trả hoặc không thể bỏ qua trước một hành vi xâm phạm đến các lợi của người khác; của xã hội. Khi đã xác định hành vi chống trả là cần thiết thì thiệt hại gây ra cho người có hành vi xâm phạm dù có lớn hơn thiệt hại mà người có hành vi xâm phạm gây ra cho người phòng vệ vẫn được coi là phòng vệ chính đáng.
Thế nào là vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng?
Vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng là hành vi chống trả rõ ràng quá mức cần thiết, không phù hợp với tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi xâm hại.
Người có hành vi vượt quá giới hạn phòng vệ phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật này.
Như vậy, chỉ bị xem là vượt quá giới hạn phòng vệ khi người thực hiện hành vi phòng vệ chống trả quá mức cần thiết hoặc không phù hợp với tính chất và mức độ của hành vi gây nguy hiểm cho xã hội.
Giới hạn “cần thiết” được hiểu là biện pháp phòng vệ nói chung đủ mức ngăn chặn sự tấn công và bảo vệ được các lợi ích hợp pháp. Giới hạn cần thiết không có nghĩa là hậu quả mà người phòng vệ đã gây ra phải bằng hay tương đương với thiệt hại mà người có hành vi tấn công trái pháp luật định gây ra.
Vượt quá phòng vệ chính đáng bị phạt bao nhiêu năm tù?
Hành vi của bác bạn, là hành vi vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng; có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội Cố ý gây thương tích quy định tại Điều 136 Bộ luật hình sự.
Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội. Có các khung hình phạt sau:
Khung 1
Người nào cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60% do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội, thì bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.
Khung 2
Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm:
a) Đối với 02 người trở lên mà tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người từ 31% đến 60%;
b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61 % trở lên.
Khung 3
Phạm tội dẫn đến chết người hoặc gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe của 02 người trở lên mà tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người 61% trở lên, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 03 năm.
Giải quyết vấn đề
Hành vi của bác bạn là hành vi vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng. Bác của bạn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự; về Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác; do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng; hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội. Tùy vào mức độ tổn thương cơ thể nạn nhân mà bác bạn chịu hình phạt như trên; và Hình phạt tù cao nhất mà bác bạn có phải chịu là 3 năm tù.
Mời bạn xem thêm bài viết
- Bị tai nạn trên đường đang thi công trách nhiệm thuộc về ai?
- Thế nào là vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng?
- Ép tham gia công đoàn phạt như thế nào?
Tên đây là nội dung tư vấn về; “ Vượt quá phòng vệ chính đáng bị phạt bao nhiêu năm tù? ” . Mọi thắc mắc về thủ tục pháp lý có liên quan vui lòng liên hệ số điện thoại 0833102102 để được hỗ trợ, giải đáp.
Câu hỏi thường gặp
Quyền phòng vệ chính đáng của cá nhân chỉ phát sinh khi có các điều kiện sau:
Thứ nhất, có hành vi xâm hại bất hợp pháp gây ra. Hoặc, hành vi xâm hại bất hợp pháp đe dọa gây ra thiệt hại đáng kể cho quyền hoặc lợi ích hơn pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức.
Thứ hai, hành vi xâm hại các quyền hoặc lợi ích cần bảo vệ đang tồn tại.
Hành vi phạm tội do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng còn là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự quy định tại Điểm c Khoản 1 Điều 51 Bộ luật Hình sự:
Điều 51. Các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự
c) Phạm tội trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng;
Tuy nhiên, bạn cần lưu ý nếu người phạm tội phạm một trong hai tội nêu trên quy định tại Điều 126 và 136 Bộ luật Hình sự thì hành vi này không được coi là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự nữa (căn cứ Khoản 3 Điều 51 Bộ luật Hình sự).
Cố ý gây thương tích là hành vi cố ý xâm phạm thân thể, gây tổn hại cho sức khỏe người khác dưới dạng thương tích cụ thể. Hành vi cố ý gây thương tích là hành vi nguy hiểm cho xã hội, xâm phạm quyền được tôn trọng và bảo vệ sức khỏe của người khác.
