Luật so sánh đã xuất hiện từ sớm và trong ngày nay được sử dụng phổ biến. Vậy lịch sử phát triển của Luật so sánh là gì? Chức năng của luật so sánh được quy định ra sao? Hãy cùng Luật sư 247 tìm hiểu quy định pháp luật về nội dung này tại bài viết dưới đây.
Luật so sánh là gì?
– Luật so sánh là một ngành khoa học. Xung quanh định nghĩa về Luật so sánh dưới góc độ là một môn KH thì cũng có nhiều quan điểm khác nhau. (1) Theo Zweigert và Kortz, Luật so sánh là hoạt động trít uệ mà pháp luật là đối tượng và so sánh là quá trình hoạt động (2) Theo Peter de Cruz, LSS nghiên cứu có hệ thống các truyền thống pháp luật và QPPL, dựa trên cơ sở so sánh. Do vậy, Luật so sánh có đối tượng nghiên cứu là pháp luật nước ngoài và phương pháp nghiên cứu chủ yếu là so sánh.
– Theo quan điểm của PGS.TS Ngô Huy Cương: Luật so sánh là một môn khoa học pháp lý sử dụng tổng quát các phương pháp so sánh làm trọng yếu để nghiên cứu các vấn đề pháp luật huộc các hệ thống pháp luật khác nhau, nghiên cứu hệ thống pháp luậ các nước một cách riêng biệt và nghiên cứu việc sử dụng, cũng như hiệu quả của phương pháp so sánh pháp luật.
Theo đó, có thể thấy đối tượng nghiên cứu là (1) pháp luật nước ngoài và (2) bản thân phương pháp so sánh pháp luật.
Chức năng, mục đích của luật so sánh
Việc nghiên cứu luật so sánh không chỉ nhằm xác định khuynh hướng phát triển chung của pháp luật.
Chức năng đầu tiên của luật so sánh là hỗ trợ cho các cơ quan lập pháp xây dựng pháp luật. Luật so sánh tìm ra những vấn đề cụ thể nào cần thống nhất, những đặc điểm chung, sự giống nhau và sự khác nhau của các hệ thống pháp luật của các nước, căn nguyên của sự khác biệt giữa các hệ thống pháp luật, và phải xây dựng các giải pháp cho tiến trình nhất thể hoá và hội nhập pháp luật.
Luật so sánh có tác dụng trong việc xây dựng nhiều điều ước quốc tế giữa các nước, thống nhất một số lĩnh vực pháp luật từ trước đến nay.
Luật so sánh còn góp phần quan trọng vào việc cải cách pháp luật quốc gia. Nó cung cấp cho các nhà làm luật, các nhà lý luận, các thẩm phán và những người hoạt động thực tiễn pháp lý khác những giải pháp để giải quyết các vấn đề xã hội. Các giải pháp này đôi khi hữu ích hơn những tư tưởng đang bị vây hãm chặt bởi hệ thống pháp luật quốc gia đang cần cải cách.
Luật so sánh còn giúp cho những người tham gia các giao dịch quốc tế tránh khỏi những sai lầm và biết được thực chất các công việc của mình.
Khái quát về lịch sử phát triển của luật so sánh trên thế giới
- Trước thế kỷ XIX
– Ngay từ thời cổ đại, nhiều nhà nước đã viện dẫn PL nước ngoài để xây dựng HTPL của mình, điển hình là Hy Lạp và La Mã
– Hy Lạp:
+ Nhiều thành phố đã chấp nhận toàn bộ hoặc 1 phần luật lệ của các thành ban khác
+ Ngoài ra, cũng có các nghiên cứu so sánh: Aristotle đã nghiên cứu so sánh 153 tổ chức của người Hy Lạp và các thành bang; Plota đã so sánh luật lệ các thành bang vs nhau
– La Mã:
+ Khi mới được hình thành, luật lệ của LM đc xây dựng trên cơ sở tìm hiểu luật lệ của Hy Lạp. Ví dụ: Bộ luật 12 bảng của người La Mã cổ đại
+ Qua các thời kỳ hưng thịnh của đế chế LM, Trung cổ, LSS đều không phát triển
– Đến thế kỷ XVI, ở 1 số quốc gia châu Âu lục địa mới xuất hiện 1 số công trình nghiên cứu: so sánh giữa luật La Mã với luật của người Giéc Manh
– Thế kỷ XVII -XVIII hầu như không phát triển. Có nổi bật là Montesquieu sử dụng phương pháp so sánh rất nhiều trong “Tinh thần pháp luật” và “Những bức thư Ba Tư” sau này đc coi là ng đi tiên phong trong lĩnh vực luật so sánh
– Với việc so sánh luật tập quán ở Châu Âu lục đã đã hình thành nên thường luật tập quán (Droit Commun Coutumier) ở Pháp
- Từ Thế kỷ XIX – nay
– Luật so sánh phát triển mạnh mẽ với 2 hình thức:
+ Luật so sánh lập pháp: quá trình theo đó pháp luật của nước ngoài được viện dẫn để soạn thảo các VBPL quốc gia
+ Luật so sánh học thuật: so sánh các hệ thống pháp luật khác nhau để nâng cao hiểu biết về pháp luật
– Đức là 1 quốc gia rất phát triển luật so sánh lập pháp, họ xây dựng các văn bản pháp luật dựa trên việc so sánh với luật của Pháp, Hà Lan và các nước châu Âu,…
– Luật so sánh lập pháp phát triển sớm hơn Luật so sánh học thuật. Đến giữa TK XIX Luật so sánh mới dường như được thừa nhập như ngành nghiên cứu pháp luật
– Cuối TK XIX, Luật so sánh sự phát triển được đánh dấu bằng các thiết chế như hiệp hội, các tạp chí, trưởng các chuyên ngành so sánh
- Cơ sở thúc đẩy sự ra đời của Luật so sánh:
– Cuối thế kỷ XIX, kinh tế và giao thương phát triển
– Đòi hỏi sự hiểu biết pháp luật nước ngoài trong giao thương
– Sự lớn mạnh của các tập đoàn kinh tế, đòi hỏi hài hòa pháp luật trong một số lĩnh vực (sở hữu trí tuệ, vận tải hàng hóa)
Sự hình thành và phát triển của luật học so sánh ở Việt Nam
– Trước 1986, Luật so sánh VN hầu hết là luật so sánh lập pháp
– Thời kì phong kiến, các nhà làm luật Việt hầu hết học hỏi từ pháp luật Trung Quốc cả về tư tưởng, hình thức, nội dung
– Sau Cách mạng tháng 8, pháp luật hầu hết được xây dựng từ các nước XHCN, ví dụ như HP 1959 đã được chủ tịch HCM chỉ đạo về việc tham khảo HP các nước bạn, nên nó được coi như sp của so sánh pháp luật.
– Từ 1954 – 1975, các nhà làm luật miền Nam đã tham khảo pháp luật nước ngoài để xây dựng luật, ví dụ luật tư như HNGĐ, thương mại, dân sự…
– Luật so sánh học thuật có 1 số nghiên cứu, các tác giả như Ngô Bá Thành, Vũ Văn Mẫu
– Sau 1975, hoạt động xây dựng pháp luật phát triển, vẫn tiếp tục học tập các nước XHCN (đặc biệt là Liên Xô)
– Từ 1986 đến nay: Luật so sánh phát triển cả 2 linh vực lập pháp và học thuật
+ Luật so sánh lập pháp: học hỏi các nước đã phát triển nền kinh tế thị trường
+ Luật so sánh học thuật: xuất hiện nhiều công trình nghiên cứu hơn; các tổ chức chuyên về luật so sánh cũng được thành lập
Mời bạn xem thêm bài viết
- Cách xác định đường cơ sở của Việt Nam theo Công ước Luật biển năm 1982
- Những rủi ro pháp lý trong vận chuyển hàng hải quốc tế?
- Các quy tắc đạo đức trọng tài viên của Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam
Thông tin liên hệ
Trên đây là tư vấn của Luật sư 247 về “Chức năng của luật so sánh là gì?“. Chúng tôi hi vọng rằng thông tin trên có thể cho bạn thêm kiến thức về pháp luật giúp bạn áp dụng vào cuộc sống. Để biết thêm thông tin chi tiết và có thêm sự tư vấn về vấn đề trên cũng như các vấn đề liên quan đến pháp luật như thủ tục Đăng ký bảo hộ nhãn hiệu, tìm hiểu về phí xin giấy phép vệ sinh an toàn thực phẩm… hãy liên hệ đến đường dây nóng của luật sư 247, tel: 0833 102 102.
Hoặc qua các kênh sau:
- FB: https://www.facebook.com/luatsux
- Tiktok: https://www.tiktok.com/@luatsux
- Youtube: https://www.youtube.com/Luatsux
Câu hỏi thường gặp
– Pháp luật nước ngoài: Do mỗi nước, mỗi khu vực có nền tảng kinh tế- xã hội- lịch sử rất khác nhau dẫn đến mỗi hệ thống pháp luật ở các nước đều có sự khác biệt lớn. Pháp luật nước ngoài là đối tượng nghiên cứu quan trọng của luật so sánh, nhằm rút ra những điểm tương đồng và khác biệt giữa pháp luật các nước.
– Phương pháp so sánh: Phương pháp chủ yếu được dùng để nghiên cứu luật so sánh, có nhiều mức độ so sánh để rút ra các giải pháp cho luật thực định.
– Có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc giải quyết các vụ việc có liên quan đến yếu tố nước ngoài. (gián tiếp đòi hỏi sự so sánh giữa luật nước ngoài và nước mà tòa án có thẩm quyền xét xử vụ việc).
– Hỗ trợ thẩm phán trong quá trình giải quyết các vụ việc cụ thể khi pháp luật QG vẫn có những khoảng trống, chưa rõ ràng
– Đối với luật sư, trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, họ cần tìm hiểu và tư vấn cho khách hàng sử dụng luật nào, áp dụng như thế nào trong các hợp đồng với đối tác sao cho có lợi nhất.
– Công pháp quốc tế và Luật so sánh có rất ít điểm chung, tuy nhiên cũng có những mối liên hệ
– Luật so sánh là một yếu tố quan trọng thúc đẩy sự hiểu biết lẫn nhau giữa các quốc gia nhằm hợp các trong các lĩnh vực
– Luật so sánh góp phần xây dựng các điều ước quốc tế
– Luật so sánh góp phần hiểu và giải thích các điều ước quốc tế
