Phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự được quy định tại Bộ luật hình sự. Thực tiễn xét xử các Toà án cũng thường áp dụng tình tiết giảm nhẹ này đối với bị cáo khi quyết định hình phạt. Tuy nhiên, không phải trường hợp nào Toà án cũng áp dụng đúng với nội dung của tình tiết giảm nhẹ này.
Cùng Luật sư 247 tìm hiểu về phạm tội lần đầu là gì qua bài viết dưới đây.
Phạm tội lần đầu là gì?
“Phạm tội lần đầu” và “Lần đầu phạm tội” đều là trường hợp lần đầu bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Theo hướng dẫn của TANDTC, phạm tội lần đầu các trường hợp được coi là phạm tội lần đầu bao gồm: (1) Trước đó chưa phạm tội lần nào; (2) Trước đó đã thực hiện hành vi phạm tội nhưng được miễn trách nhiệm hình sự; (3) Trước đó đã thực hiện hành vi phạm tội nhưng được áp dụng biện pháp tư pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng; (4) Trước đó đã bị kết án nhưng thuộc trường hợp được coi là không có án tích.
Theo quy định tại khoản 2 Điều 69 và khoản 1 Điều 107 BLHS, thì các trường hợp sau đây được coi là không có án tích: (1) Người bị kết án do lỗi vô ý về tội phạm ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng và người được miễn hình phạt; (2) Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi bị kết án; (3) Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi bị kết án về tội phạm ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng hoặc tội phạm rất nghiêm trọng do vô ý; (4) Người bị áp dụng biện pháp tư pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng). Như vậy, “Trước đó đã thực hiện hành vi phạm tội nhưng được áp dụng biện pháp tư pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng” chỉ là một trong những trường hợp “Người từ đủ 14 đến dưới 18 tuổi trước đó đã bị kết án nhưng thuộc trường hợp được coi là không có án tích”. Cho nên, việc Nghị quyết Hội đồng thẩm phán tách “Trước đó đã thực hiện hành vi phạm tội nhưng được áp dụng biện pháp tư pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng” thành một trường hợp độc lập là thừa về kỹ thuật.
– Theo quy định tại khoản 1 Điều 69 BLHS, thì “Người được xóa án tích coi như chưa bị kết án”. Do vậy, người đã được xóa án tích phạm tội mới và bị truy cứu trách nhiệm hình sự thì cũng phải được coi là phạm tội lần đầu. Ngoài ra, về tố tụng hình sự thì người không bị khởi tố vụ án do thực hiện tội phạm thuộc diện chỉ được khởi tố theo yêu cầu của người bị hại hoặc do đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự nay phạm tội mới cũng phải được coi là phạm tội lần đầu.
Truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội lần đầu
Người lần đầu phạm tội ít nghiêm trọng có thể áp dụng hình phạt nhẹ hơn hình phạt tù, giao họ cho cơ quan, tổ chức hoặc gia đình giám sát, giáo dục. Hình phạt nhẹ hơn hình phạt tù bao gồm: Cải tạo không giam giữ; phạt tiền và cảnh cáo. Tuy nhiên, theo quy định tại các Điều 34, 35 và 36 BLHS về các hình phạt này, thì không có điều luật nào quy định việc giao người bị áp dụng hình phạt cải tạo không giam giữ, phạt tiền hoặc cảnh cáo cho cơ quan, tổ chức hoặc gia đình giám sát, giáo dục mà chỉ có Điều 36 BLHS là có quy định gia đình người bị phạt cải tạo không giam giữ có trách nhiệm phối hợp với cơ quan, tổ chức hoặc UBND cấp xã trong việc giám sát, giáo dục họ.
Với nghĩa là một tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, thì “Phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng” có thể áp dụng đối với tất cả các tội phạm (Tội phạm ít nghiêm trọng; Tội phạm nghiêm trọng; Tội phạm rất nghiêm trọng và Tội phạm đặc biệt nghiêm trọng) nhưng để áp dụng tình tiết này, thì tội phạm mà họ thực hiện phải thuộc trường hợp ít nghiêm trọng. Theo hướng dẫn của Tòa án nhân dân tối cao, thì phạm tội thuộc trường hợp ít nghiêm trọng là phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây:
“- Phạm tội gây nguy hại không lớn cho xã hội mà mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội ấy là đến ba năm tù;
– Phạm tội nghiêm trọng, rất nghiêm trọng hoặc phạm tội đặc biệt nghiêm trọng nhưng người phạm tội có vị trí, vai trò thứ yếu, không đáng kể trong vụ án có đồng phạm”
Ngoài việc được quy định là một tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự tại Điều 51 BLHS, thì “Phạm tội lần đầu” còn được quy định là một tình tiết giảm nhẹ đặc biệt để quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt được áp dụng. Theo quy định tại khoản 2 Điều 54 BLHS, thì Tòa án có thể quyết định một hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt được áp dụng nhưng không bắt buộc phải trong khung hình phạt liền kề nhẹ hơn của điều luật đối với người phạm tội lần đầu là người giúp sức trong vụ án đồng phạm nhưng có vai trò không đáng kể. Theo đó, chỉ có thể áp dụng tình tiết này đối với người giúp sức trong vụ án đồng phạm. Nhưng để áp dụng tình tiết này, thì phải kèm theo điều kiện là vai trò của người giúp sức không đáng kể. Việc đánh giá vai trò không đáng kể của người giúp sức trong vụ án đồng phạm phụ thuộc vào hoàn cảnh và tính chất hành vi giúp sức của họ.
- Với tư cách là một điều kiện tha tù trước thời hạn, thì “Phạm tội lần đầu” còn được hiểu là đang chấp hành hình phạt tù của một bản án lần đầu được tuyên đối với người phạm tội. Tuy nhiên, hình phạt được tuyên trong một bản án có thể là hình phạt về một tội, hình phạt được tổng hợp trong trường hợp phạm nhiều tội; hình phạt được tổng hợp từ nhiều bản án. Theo chúng tôi, thì phạm tội lần đầu với tư cách là một điều kiện tha tù trước thời hạn phải được hiểu là:
– Thứ nhất, là đang chấp hành hình phạt tù về một tội phạm được tuyên trong bản án đối với người phạm tội.
– Thứ hai, đang chấp hành hình phạt tù (được quyết định trong trường hợp phạm nhiều tội) của một bản án lần đầu được tuyên đối với người phạm tội. Khi áp dụng tình tiết này chú ý “Phạm tội lần đầu” ở đây phải hiểu là lần đầu thực hiện nhiều tội phạm. Các tội phạm này cùng diễn ra trong một thời điểm như giết người khi cướp tài sản, giết người khi hiếp dâm. Do vậy, trường hợp đang chấp hành hình phạt tù (được quyết định trong trường hợp phạm nhiều tội) của một bản án lần đầu được tuyên đối với người phạm nhiều tội và các tội phạm đó được thực hiện vào các thời điểm khác nhau.
Thông tin liên hệ
Trên đây là toàn bộ nội dung tư vấn của chúng tôi về “Phạm tội lần đầu là gì theo quy định”. Nếu quý khách có nhu cầu tư vấn về: Giấy phép sàn thương mại điện tử, thành lập công ty hợp danh, thủ tục xin hợp pháp hóa lãnh sự, hồ sơ đăng ký lại khai sinh, công văn xác minh đăng ký lại khai sinh…; mời quý khách hàng liên hệ đến hotline để được tiếp nhận.
- Liên hệ hotline: 0833.102.102.
- FaceBook: www.facebook.com/luatsux
- Tiktok: https://www.tiktok.com/@luatsux
- Youtube: https://www.youtube.com/Luatsux
Câu hỏi thường gặp
Tòa án chỉ áp dụng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự “phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng” khi có đủ 02 yếu tố “phạm tội lần đầu” và “thuộc trường hợp ít nghiêm trọng”. Nếu bị cáo phạm tội lần đầu mà không phải thuộc trường hợp ít nghiêm trọng hoặc ngược lại phạm tội thuộc trường hợp ít nghiêm trọng nhưng lần phạm tội này không phải là phạm tội lần đầu thì không áp dụng để giảm nhẹ trách nhiệm hình sự cho bị cáo.
Trước đó đã bị kết án nhưng thuộc trường hợp được coi là không có án tích. Không có án tích là các trường hợp gồm: Đương nhiên được xóa án tích; Xóa án tích theo quyết định của Tòa án; Xóa án tích trong trường hợp đặc biệt. Ngoài ra, người bị kết án do lỗi vô ý về tội phạm ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng và người được miễn hình phạt không bị coi là có án tích.
Trước đó đã thực hiện hành vi phạm tội nhưng được áp dụng biện pháp tư pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng. Áp dụng biện pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng là biện pháp tư pháp do Tòa án quyết định đối với người dưới 18 tuổi phạm tội, nếu thấy do tính chất nghiêm trọng của hành vi phạm tội, do nhân thân và môi trường sống của người đó mà cần đưa người đó vào một tổ chức giáo dục có kỷ luật chặt chẽ. Thời gian áp dụng biện pháp này là từ 01 năm đến 02 năm.
