Điều tra vụ án hình sự là hoạt động tố tụng do cá nhân và cơ quan có thẩm quyền thực hiện; nhằm xác định sự thật của vụ án một cách khách quan; toàn diện và đầy đủ làm cơ sở cho việc truy cứu hay không truy cứu trách nhiệm hình sự. Chắc mọi người đang thắc mắc ai có thẩm quyền điều tra vụ án. Để hiểu rõ hơn vấn đề này hãy cùng Luật Sư 247 tìm hiểu.
Căn cứ pháp lý
- Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015
- Luật tổ chức, cơ quan điều tra hình sự năm 2015
Điều tra vụ án hình sự là gì
Điều tra vụ án hình sự là giai đoạn của tố tụng hình sự; trong đó cơ quan có thẩm quyền điều tra áp dụng mọi biện pháp do luật định để xác định tội phạm; người thực hiện hành vi phạm tội và các tình tiết khác làm cơ sở cho việc giải quyết vụ án.
Để thu thập chứng cứ trong giai đoạn điều tra; cơ quan có thẩm quyền điều tra được tiến hành các hoạt động điều tra theo quy định của BLTTHS. Nếu không có hoạt động điều tra; viện kiểm sát không có cơ sở để truy tố; toà án không có cơ sở để xét xử vụ án.
Thẩm quyền điều tra vụ án hình sự
Thẩm quyền điều tra vụ án hình sự được xác định theo: sự việc; đối tượng; lãnh thổ. Thẩm quyền điều tra được quy định cụ thể tại Điều 163 Bộ Luật Tố tụng hình sự. Điều 163 BLTTHS quy định về thẩm quyền điều tra của các Cơ quan điều tra chuyên trách. Theo điều luật này thì Cơ quan điều tra được tổ chức trong Công an nhân dân; trong Quân đội nhân dân và ở Viện kiểm sát nhân dân tối cao.
+ Cơ quan điều tra trong Công an nhân dân gồm Cơ quan An ninh điều tra và Cơ quan Cảnh sát điều tra.
Cơ quan An ninh điều tra được tổ chức ở cấp Trung ương và cấp tỉnh.
Cơ quan Cảnh sát điều tra được tổ chức ở cấp Trung ương, cấp tỉnh và cấp huyện.
+ Trong Quân đội nhân dân có Cơ quan điều tra quân sự và Cơ quan điều tra an ninh quân đội.
Cơ quan điều tra quân sự được tổ chức ở Bộ Quốc phòng; Bộ Tổng tham mưu; Tổng cục; Quân khu; Quân đoàn; Quân chủng; Binh chủng; Binh đoàn; Bộ Tư lệnh Bộ đội biên phòng và Cơ quan điều tra hình sự khu vực.
Cơ quan điều tra an ninh quân đội được tổ chức ở Bộ Quốc phòng; ở Quân khu; Quân chủng; Bộ tư lệnh Bộ đội biên phòng.
+ Cơ quan điều tra của Viện kiểm sát nhân dân tối cao bao gồm:
Cục điều tra thuộc Viện kiểm sát nhân dân tối cao
Phòng điều tra thuộc Viện kiểm sát quân sự Trung ương.
Chuyển vụ án để điều tra
Viện kiểm sát cùng cấp quyết định việc chuyển vụ án hình sự để điều tra khi thuộc một các trường hợp sau:
- Cơ quan điều tra cùng cấp xét thấy vụ án không thuộc thẩm quyền điều tra; đề nghị Viện kiểm sát chuyển vụ án.
- Cơ quan điều tra cấp trên rút vụ án để điều tra.
- Điều tra viên bị thay đổi là thủ trưởng cơ quan điều tra.
- Viện kiểm sát đã yêu cầu chuyển vụ án mà cơ quan điều tra không thực hiện.
Nhập, tách vụ án
Nhập vụ án là việc tiến hành điều tra trong cùng một vụ án. Những trường hợp bị can phạm nhiều tội; bị can phạm tội nhiều lần, nhiều bị can cùng thực hiện một tội phạm; hoặc cùng với bị can còn có những người khác che giấu tội phạm; hoặc không tố giác tội phạm, tiêu thụ tài sản do phạm tội mà có… Các vụ án được nhập để tiến hành điều tra trong cùng một vụ phải có liên quan đến nhau. Không được nhập các vụ án nếu đó là những vụ án riêng biệt không liên quan nhau.
Tách vụ án hình sự để tiến hành điều tra là việc tách các tội phạm; hoặc các bị can trong cùng một vụ án thành những vụ án riêng lẻ; nếu không thể hoàn thành sớm việc điều tra đối với tất cả các tội phạm.
Hoạt động điều tra vụ án hình sự
– Các hoạt động điều tra thông thường bao gồm:
- Khởi tố bị can và hỏi cung bị can
- Lấy lời khai người làm chứng; người bị hại; nguyên đơn dân sự; bị đơn dân sự; người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án; đối chất và nhận dạng.
- Khám xét; thu giữ; tạm giữ tài liệu, đồ vật.
- Khám nghiệm hiện trường; khám nghiệm tử thi; xem xét dấu vết trên thân thể; thực nghiệm điều tra.
- Giám định và định giá tài sản.
– Các biện pháp điều tra Tố tụng đặc biệt
- Ghi âm, ghi hình bí mật.
- Nghe điện thoại bí mật.
- Thu thập bí mật dữ liệu điện tử.
Trên đây là một số hoạt động trong điều tra vụ án hình sự.
Ý nghĩa của hoạt động điều tra vụ án hình sự
Mục đích chứng minh hành vi phạm tội và người có lỗi trong việc thực hiện tội phạm thông qua các chứng cứ đã thu thập được. Biện pháp này nhằm đảm bảo nguyên tắc không tránh khỏi trách nhiệm trong thực tiễn áp dụng pháp luật tố tụng hình sự, tránh bỏ lọt tội phạm.
Ngoài ra điều tra vụ án hình sự cũng góp phần loại trừ một thái cực khác trong hoạt động tư pháp hình sự, ngăn chặn kịp thời việc thông qua quyết định khởi tố bị can một cách không thận trọng, thiếu chính xác và do vậy, có thể sẽ kéo một loạt hậu quả tiêu cực tiếp theo xảy ra trong việc truy cứu trách nhiệm hình sự ở các giai đoạn tố tụng hình sự
Thông tin liên hệ
Trên đây là quan điểm của Luật Sư 247; về vấn đề “Điều tra vụ án hình sự và quy định của pháp luật”. Để biết thêm thông tin chi tiết vui lòng liên hệ qua hotline: 0833 102 102. Hoặc qua các kênh sau:
Tiktok: https://www.tiktok.com/@luatsux
Youtube: https://www.youtube.com/Luatsux
Câu hỏi thường gặp
Điều tra vụ án hình sự góp phần ngăn chặn kịp thời việc thông qua quyết định khởi tố bị can một cách không thận trọng, thiếu chính xác; có thể sẽ kéo theo một loạt hậu quả tiêu cực tiếp theo xảy ra trong việc truy cứu trách nhiệm hình sự ở các giai đoạn tố tụng hình sự.
+ Xác định tội phạm, người thực hiện hành vi phạm tội cũng như các tình tiết khác có liên quan đến việc giải quyết vụ án
+ Lập hồ sơ vụ án, đề nghị truy tố bị can ra toà án để xét xử hoặc ra quyết định khác để giải quyết vụ án
+ Xác định nguyên nhân và điều kiện phạm tội, yêu cầu các cơ quan, tổ chức hữu quan áp dụng các biện pháp khắc phục và ngăn ngừa
– Cơ quan An ninh điều tra cấp tỉnh điều tra các tội xâm phạm An ninh quốc gia, các tội phạm mà người thực hiện là cán bộ, chiến sĩ Công an nhân dân và các tội phạm khác khi được Bộ trưởng Bộ Công an giao.
– Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an điều tra các tội phạm quy định tại Chương XXIV của Bộ luật hình sự và những tội phạm đặc biệt nghiêm trọng, phức tạp thuộc thẩm quyền điều tra của Cơ quan An ninh điều tra cấp tỉnh nêu trên nhưng xét thấy cần trực tiếp điều tra.
